Het goede nieuws over slechte tijden: je kunt meer doen dan je denkt door Astrid Boshuisen, Santé, oktober 2003

Hoe kan je in de ‘slechte tijden’ in je leven de verborgen kansen inzien en de narigheden ombuigen naar de groei.......

De vruchten plukken

De Leeuwenhart Adviespraktijk begeleidt mensen in allerlei crisissituaties, in de breedste zin van het woord: persoonlijk of in (werk)relaties. Coach/psycholoog Bert Ruitenbeek: "Als je wilt leren anders tegen zogenaamd slechte tijden aan te kijken, zou je eerst kunnen proberen je een nieuwe grondhouding eigen te maken. Goede of slechte tijden bestaan eigenlijk niet, dat is een beeld. Veel mensen leven vanuit een verzameling beperkende ideeën over hoe zijzelf en de wereld in elkaar zitten. Een toneelstuk ervaar je anders als je erin speelt dan wanneer je in de zaal zit.

Shakespeare zei al: The world is but a stage. Je zit in een toneelstuk, voor jou is dat op dat moment de waarheid, maar kun je ook uit jezelf stappen en ernaar kijken? Volgens ons kan dat, zelfs als je helemaal aan de grond zit. Vrienden riepen eens tegen mij: 'Gefeliciteerd, je bent ontslagen! Nu wordt het leuk!' Dan kun je boos worden, of in de moeilijkheid een kans proberen te zien."

Het klinkt goed, maar is dat niet gemakkelijker gezegd dan gedaan? Bert Ruitenbeek "Dat is afhankelijk van je situatie. Sommige mensen die ik hier zie, zijn ingestort, krijgen geen been voor het andere. Dan roep ik niet meteen:'Nou mevrouw, wat een kans,die kapotte relatie!'

In zo'n geval is het nodig eerst een basis terug te vinden van zelfzorg, eten, drinken, slapen en vooral: aandacht. Pas als je daarvan voorzien bent en je nieuwe energie krijgt, kun je overgaan naar bewustzijnsvergroting. En je moet het echt willen.

Veel mensen slapen. Niet letterlijk, maar in de zin van half bewust zijn: niet weten wat er aan de hand is in onszelf, in werk of relaties. In tegenstelling tot veel zogenaamde primitieve culturen, die via bijvoorbeeld rituelen ruimte maken voor slechte gebeurtenissen, zijn wij niet ingewijd in de levenskunst. We doen maar wat. Hoe ga je goed om met tegenslag? Niet door jezelf te verdoven met alcohol of medicijnen. Slechte tijden zijn de tentamens in het leven. Er valt iets te ontdekken. En als je weet hoe goed huilen reinigt van binnen, hoeveel het heelt in je energiesysteem, zou ik zeggen: huil niet minder, maar meer!"

Een nuancerende blik van buitenaf

kan helpen in slechte tijden. Ruitenbeek: "Een onafhankelijke gesprekspartner kan een vriend of vriendin zijn, maar ook een therapeut of coach. Er moet oprechte aandacht zijn voor de situatie waarin je zit. Dat is een voorwaarde. Maar het is net zo nodig te prikkelen, vragen te stellen als: wat kun je nog wél? En wat wil je nou echt? Die wereldbaan? Die vriendin? Geld? Tijd? Je mag jezelf en anderen best confronteren. Maar altijd vanuit begrip. Ook voor jezelf. Aan de oordelen 'goed' en 'fout' heb je niets. Het gaat erom een nieuwe balans te vinden."

Sprong in het ravijn

Wanneer is het eigenlijk nuttig daarbij hulp in te roepen? Ruitenbeek: "In elk geval hoefje geen maanden te blijven rondlopen met het gevoel dat het niet meer gaat. Hoe langer je dan wacht, hoe meer glazen er gebroken zijn. Aan bewustzijnsvergroting werken is geen luxe. Als het zo ver komt dat geest en lichaam alle energie kwijt zijn, duurt herstel des te langer. Maar al loop je tien jaar met je kop tegen dezelfde muur, ik zal dat niet veroordelen. Ieder heeft zijn eigen hoeveelheid ervaringen nodig om ertoe te komen te bekijken of er een les te leren is, een nieuwe keuze te maken, iets los te laten. Hetzij een verlies, hetzij vooropgezette ideeën waarmee je jezelf in de weg zit. We hebben een diepgewortelde behoefte aan zekerheid,aan veiligheid. Ruzie, ontslag, scheiding, dat zijn zaken die deze basis schijnbaar aantasten. Maar het leven gaat, ook dán door. Bepaalde zekerheden blijk je eigenlijk niet nodig te hebben. De schuldvraag, hoe je in de situatie komt, is niet interessant. De mogelijkheden ervan wel.

Ik herken bijna altijd een thema als iemand een slechte tijd doormaakt: ergens onderweg ben je weggelopen van jezelf, je lichaam, je behoeftes en wensen. Je zou juist in slechte tijden, met behoud van liefde voor jezelf, vragen kunnen stellen over jezelf en je situatie.

Slechte tijden zijn alleen slecht als je voor dat ravijn blijft staan. Waag die sprong erin! Dan kun je er waarschijnlijk aan de overkant weer uitklimmen.

Wat zijn de mogelijkheden die je vanuit jouw situatie wél hebt? Vanuit dat slechte huwelijk of dat ontslag? Er is vaak meer over dan je denkt. In mijn werk zie je achteraf, als zo'n proces is afgerond, hoe mensen na een zogenaamd slechte periode veranderd zijn. Ze nemen nieuwe stappen, maken andere of lang uitgestelde keuzes of zijn op een andere manier gegroeid. Je hebt beter leren leven. En al was dat via pijn en verdriet, zo'n eindresultaat is altijd bemoedigend. En ben je er eenmaal uit, dan zou ik zeggen: vier het! Geef een groot feest!".